Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Otwocku

UZASADNIENIE

H. M. pozwem z dnia 7 maja 2019 r. (data wpływu pozwu do Sądu) wniosła o zasądzenie na jej rzecz od byłego męża powódki – P. S. (1) alimentów w kwocie po 2800 zł miesięcznie, płatnych do 15 dnia każdego miesiąca z góry wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku zwłoki w płatności którejkolwiek z rat, począwszy od 1 czerwca 2019 r.

Uzasadniając żądanie powódka wskazała, że rozwód z pozwanym spowodował, że nie mogła, jako samotna matka, w pełni poświęcić się pracy zawodowej, a nadto jej aktualna sytuacja zdrowotna nie pozwala jej na podjęcie dodatkowego zatrudnienia czy też zwiększenie etatu.

(pozew k. 1 - 2 akt)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości.

(odpowiedź na pozew k. 48)

Na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

H. M. i P. S. (1) zawarli związek małżeński w dniu 19 stycznia 2002 roku w O.. Wyrokiem z dnia 25 września 2009 r. (sygn. III C 1658/08) Sąd Okręgowy Warszawa – Praga w Warszawie orzekł rozwód w/w związku małżeńskiego z winy pozwanego P. S. (1).

(d. odpis wyroku rozwodowego k. 61 akt III C 1658/08)

Z małżeństwa strony posiadały dwójkę dzieci: R. S. ur. (...) i P. S. (2) ur. (...)

(d. odpis wyroku rozwodowego k. 61 akt III C 1658/08)

W czasie orzekania rozwodu H. M. (nosząca wówczas nazwisko S.) była zatrudniona w charakterze p.o. głównej księgowej w spółdzielni mieszkaniowej (...) i zarabiała ok. 2700 zł netto miesięcznie.

P. S. (1) w tym czasie pracował jako magazynier i zarabiał ponad 2000 zł miesięcznie.

W czasie orzekania w sprawie rozwodowej strony zamieszkiwały w jednym mieszkaniu, jednakże w oddzielnych pokojach. P. S. (1) w tym czasie nadużywał alkoholu. H. M. mogła w tym czasie liczyć na znaczną pomoc swoich rodziców w opiece nad dziećmi.

(d. akta sprawy III C 1658/08, świadectwo pracy k. 80-81)

W dniu (...) urodził się kolejny syn stron – E..

Po rozwodzie P. S. (1) zaprzestał nadużywać alkoholu.

(okoliczności bezsporne)

Po pewnym czasie od rozwodu strony znowu zaczęły tworzyć związek, jednakże w 2016 r. ostatecznie się rozstały.

(okoliczności bezsporne)

H. M. od 1 listopada 2009 r. do 28 lipca 2011 r. była zatrudniona w charakterze głównej księgowej w spółdzielni mieszkaniowej (...). Następnie została z w/w spółdzielni zwolniona dyscyplinarnie, jednakże wyrokiem z dnia 8 lipca 2013 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie stwierdził, iż pracodawca naruszył wobec powódki przepisy o rozwiązaniu z pracownikiem stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.

(d. świadectwo pracy k. 80-81)

Po rozwiązaniu powyższej umowy o pracę H. M. przez pewien czas była zarejestrowana w PUP, a następnie otworzyła własną działalność gospodarczą, którą jednak po kilku latach zamknęła.

W 2014 r. H. M. założyła wraz ze swoim byłym mężem Kancelarię (...) sp. z o.o. – aktualnie powódka w dalszym ciągu jest właścicielką 90% udziałów w przedmiotowej spółce, zaś P. S. (1) zbył swoje 10% udziałów w 2016 r. Przedmiotowa spółka obsługuje kilka firm – w zeszłym roku w w/w spółce było zatrudnionych dwóch pracowników, jednakże obecnie nikt nie jest już w niej zatrudniony – H. M. pełni w niej zaś funkcje prezesa. Przedmiotowa spółka przynosi niewielki zysk, jednakże osiągane przychody pozwalają spółce na spłatę kredytu zaciągniętego na zakup lokalu położonego w O. przy ul. (...) o pow. ok. 50m2, którego miesięczna rata wynosi ok. 4200 zł (do spłaty pozostało jeszcze ok. 111.000 zł) oraz na spłatę rat leasingowych samochodu F. (...) z 2010 r. w wysokości 533 zł miesięcznie (przedmiotowym samochodem powódka posługuje się także w celach prywatnych).

(d. przesłuchanie stron – k. 91-93)

H. M. jest także zatrudniona w charakterze głównej księgowej na 1/8 etatu w spółce Kancelaria (...) P sp. z o.o. i z tego tytułu osiąga również dochód w wysokości ok. 280 zł brutto miesięcznie. W przedmiotowej spółce (...) pełni również funkcje prokurenta.

Kancelaria (...) P sp. z o.o. ma swoją siedzibę w stanowiącym własność Kancelarii (...) sp. z o.o. lokalu położonym w O. przy ul. (...) – przedmiotowy lokal Kancelaria (...) sp. z o.o. użycza bezpłatnie. Aktualnie Kancelaria (...) P sp. z o.o. zatrudnia również byłego pracownika spółki Kancelaria (...).

(d. zaświadczenie k. 20, wydruk z KRS k. 54-57, przesłuchanie powódki k. 91-92)

H. M. zamieszkuje aktualnie wraz z trójką dzieci w wieku 17, 13 i 9 lat w mieszkaniu komunalnym położonym w O. przy ul. (...) – miesięczny koszt najmu w/w mieszkania wraz z kosztem mediów wynosi ok. 1000 zł miesięcznie.

Na swoje utrzymanie (nie licząc kosztów mieszkania) powódka potrzebuje ok. 1000 zł miesięcznie.

Aktualnie główny ciężar opieki nad małoletnimi dziećmi stron spoczywa na H. M., przy czym 13 – letnia P. S. (2) cierpi na afazje i lekkie upośledzenie umysłowe, jest w klasie integracyjnej.

W kwietniu 2019 r. u H. M. zdiagnozowano nowotwór tarczycy, zaś we wrześniu 2019 r. powódka przeszła operację wycięcia nowotworu – operacja ta się powiodła, powódka przez pewien czas przebywała na zwolnieniu lekarskim – obecnie okres zwolnienia się już skończył, ale powódka w dalszym ciągu zażywa leki (ich koszt to ok. 10 zł miesięcznie).

Tata powódki zmarł w 2015 r., zaś mama w 2018 r.

(d. przesłuchanie powódki k. 91-92)

Powódka posiada zadłużenie w wysokości w sumie ok. 14 000 zł plus odsetki powstałe na skutek zapadnięcia niekorzystnych dla niej wyroków sądowych – powódka uważa, że w/w wyroki były niesłuszne i dlatego nie zamierza spłacać przedmiotowego zadłużenia.

P. S. (1) w 2014 r. zwolnił się z dotychczasowego miejsca pracy i zarejestrował w PUP, a następnie – w lutym 2015 r. – korzystając z dotacji PUP otworzył działalność gospodarczą z zakresu usług sprzątania – działalność ta obecnie przynosi zyski w wysokości ok. 4000 zł miesięcznie. W ramach prowadzonej działalności pozwany jest leasingobiorca dwóch samochodów: jednego samochodu dostawczego, a nadto R. (...) z 2015 r. (drugi z w/w samochodów pozwany wykorzystuje też do celów prywatnych).

(d. deklaracja PIT k. 58-66, księga przychodów i rozchodów k. 67, przesłuchanie pozwanego k. 92-93)

P. S. (1) zamieszkuje aktualnie w mieszkaniu wraz ze swoją matką – koszt wynajmu w/w mieszkania wraz z mediami wynosi ok. 1000 zł miesięcznie. Na swoje utrzymanie potrzebuje on ponadto także ok. 1000 zł miesięcznie.

P. S. (1) utrzymuje aktualnie kontakt z dziećmi, jednakże nie jest on zbyt częsty.

Aktualnie P. S. (1) jest zobowiązany do łożenia tytułem alimentów na rzecz swoich dzieci kwoty w sumie 3000 zł miesięcznie (powyższa kwota została ustalona wyrokiem zaocznym, P. S. (1) złożył sprzeciw od przedmiotowego orzeczenia).

(d. przesłuchanie pozwanego k. 92-93)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego w postaci: dowodu z przesłuchania stron (k. 91-93), a także przedstawionych przez strony dokumentów (k. 3-7, 17-20, 49-67, 75-85), jak również akt sprawy sygn. III C 1658/08 Sądu Okręgowego Warszawa – Praga w Warszawie.

Zebrany w sprawie materiał dowodowy sąd co do zasady uznał za wiarygodny.

Sąd odmówił jedynie waloru wiarygodności dowodowi z przesłuchania stron w zakresie, w jakim wynika z niego, że w czasie orzekania rozwodu strony nie zamieszkiwały w tym samym mieszkaniu, albowiem przeciwny wniosek płynie z zeznań świadków i stron złożonych w toku postępowania rozwodowego.

Sąd nie dał również wiary dowodowi z przesłuchania powódki w zakresie, w jakim wynika z niego, że na odzież potrzebuje ona około 500 zł miesięcznie (powódka wskazała, ze na wyżywienie potrzebuje ok. 500 zł miesięcznie, zaś na odzież z wyżywieniem ok. 1000 zł miesięcznie), albowiem w ocenie Sądu, mając na uwadze doświadczenie życiowe, powyższą kwotę należy uznać za wygórowaną.

W pozostałym zakresie Sąd zeznania stron uznał za wiarygodne.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 60 § 2 kro „Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku”. Źródła tego obowiązku, należy doszukiwać się w kontynuacji powstałego przez zawarcie małżeństwa obowiązku wzajemnej pomocy w zakresie utrzymania, rozwód zaś nie stwarza nowego obowiązku alimentacyjnego lecz powoduje zmodyfikowanie obowiązku i sytuacji istniejącej w czasie trwania małżeństwa. W orzecznictwie przyjmuje się, że obowiązek alimentacyjny małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia nie sięga wprawdzie – przynajmniej z reguły – tak daleko, aby miał zapewnić małżonkowi niewinnemu równą stopę życiową, niemniej jednak, w zależności od okoliczności konkretnej sprawy, zakres przyczyniania się małżonka wyłącznie winnego do utrzymania małżonka niewinnego mieści się między granicą, poniżej której istnieje już niedostatek, a granicą, której przekroczenie byłoby zrównaniem stopy życiowej obojga małżonków (orzeczenia Sądu Najwyższego sygn. III CRN 222/80 i III CZP 91/86).

W powyższym przepisie (art. 60 § 2 kro) zawarte są dwie przesłanki, od których zaistnienia zależne jest powstanie tzw. rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego, tj. wyłączna wina rozkładu pożycia istniejąca po stronie małżonka, na którego obowiązek alimentacyjny ma być nałożony oraz istotne pogorszenie - na skutek rozwodu – sytuacji majątkowej małżonka domagającego się świadczeń alimentacyjnych.

Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy wskazać należy, iż z zebranego w sprawie materiału dowodowego jednoznacznie wynika, iż P. S. (1) wyrokiem Sądu Okręgowego dla Warszawy – Pragi w Warszawie z dnia 25 września 2009 r. został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia małżeńskiego.

W ocenie Sądu w toku postępowania powódka nie wykazała natomiast, aby jej sytuacja materialna istotnie pogorszyła się na skutek rozwodu. Dla oceny zaistnienia w/w przesłanki przeprowadzić należy bowiem porównanie aktualnej sytuacji materialnej małżonka niewinnego (powódki) z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie zgodnie kontynuowali pożycie. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że orzeczenie rozwodu nie doprowadziło do zmiany sytuacji finansowej i zawodowej powódki - po rozwodzie powódka jeszcze przez okres prawie dwóch lat (do listopada 2011 r.) kontynuowała bowiem zatrudnienie w spółdzielni mieszkaniowej (...) – początkowo na stanowisku p.o. głównej księgowej, a następnie na stanowisku głównej księgowej. Późniejsze zmiany w sytuacji zawodowej i ekonomicznej powódki także nie były wynikiem rozwodu, ale innych zdarzeń, takich, jak niezgodne z prawem zwolnienie powódki z pracy w spółdzielni, urodzenie przez powódkę kolejnego dziecka, decyzja powódki o założeniu własnej działalności gospodarczej czy też spółki z o.o.. Oczywiście sprawowanie opieki nad pochodzącymi z małżeństwa dziećmi niewątpliwie było i nadal jest dla powódki bardzo absorbujące, jednakże z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że sprawowanie tej opieki przez okres 10 lat, jakie upłynęły od rozwodu, nie przeszkodziło powódce w byciu osobą aktywną zawodowo – nie sposób uznać więc, aby obecnie, kiedy dzieci pochodzące z małżeństwa są już nastolatkami, bycie ich głównym opiekunem stanowiło dla powódki przeszkodę w rozwoju zawodowym. Zauważyć przy tym należy, iż w swych zeznaniach powódka wskazała, że to nie rozwód, lecz choroba powódki i śmierć rodziców pogorszyły jej sytuację finansową.

Ponadto podnieść należy, iż nawet gdyby przyjąć (czego w ocenie Sąd powódka w niniejszym postępowaniu nie wykazała), iż to rozwód pociągnął za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej H. M., i tak brak byłoby podstaw do zasadzenia alimentów od pozwanego. Zgodnie bowiem z art. 60 § 2 kro małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się „w odpowiednim zakresie” do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego. Granicę świadczeń alimentacyjnych od małżonka wyłącznie winnego rozpadu pożycia dla drugiego małżonka stanowią więc możliwości zarobkowe i majątkowe pozwanego (tak też T. Sokołowski, W. Stojanowska, Rozdział XI: Rozwód [w:] Smyczyński (red), System Prawa Prywatnego. T. 11. Prawo Rodzinne i Opiekuńcze, str. 836, wyd. 2). Tymczasem mając na uwadze fakt, iż P. S. (1) obecnie zarabia wprawdzie ok. 4000 zł netto miesięcznie (co w ocenie Sądu, mając na uwadze doświadczenie zawodowe pozwanego, wyczerpuje jego możliwości zarobkowe), ale jednocześnie jest on zobowiązany do łożenia 3000 zł miesięcznie tytułem alimentów na rzecz swoich małoletnich dzieci, mając nadto na uwadze koszty utrzymania pozwanego (ok. 1000 zł miesięcznie bez kosztów mieszkania) uznać należy, iż pozwany nie posiada możliwości zarobkowych i majątkowych pozwalających na zasądzenie od niego alimentów na rzecz jego byłej żony H. M., gdyż zasądzenie od niego jakichkolwiek alimentów prowadziłoby do niemożności zaspokojenia przez pozwanego jego usprawiedliwionych, podstawowych potrzeb, a więc do popadnięcia przez niego w niedostatek.

W tej sytuacji w ocenie Sądu brak jest podstaw do zasądzenia od pozwanego alimentów na rzecz powódki na podstawie art. 60 § 2 kro.

W ocenie Sądu zachodzi również konieczność oceny żądania powódki w kontekście art. 60 § 1 kro. Sąd podziela bowiem wyrażane w doktrynie stanowisko, że, „jeżeli małżonek niewinny znajduje się w niedostatku, może dochodzić świadczeń alimentacyjnych od małżonka wyłącznie winnego rozkładu pożycia – na zasadach ogólnych przewidzianych w art. 60 § 1 – także wtedy, gdy rozwód nie pociągnął za sobą istotnego pogorszenia jego sytuacji materialnej” (K. Pietrzykowski, Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, Komentarz do art. 60, Legalis).

Zgodnie z dyspozycją art. 60 § 1 kro, małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.

Zgodnie z utrwalonym stanowiskiem doktryny i judykatury małżonek znajduje się w niedostatku wtedy, gdy własnymi siłami nie jest w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb w całości lub w części (orzeczenie SN z dnia 19 maja 1975 r., III CRN 55/75, opubl. OSN 1976, poz. 133). Spośród przyczyn powstania niedostatku, charakterystycznych dla stosunków między rozwiedzionymi małżonkami, należy w szczególności wymienić niemożność podjęcia pracy zarobkowej wskutek konieczności zajmowania się utrzymaniem i wychowaniem wspólnych dzieci, a także brak kwalifikacji zawodowych do wykonywania takiej pracy, odpowiedniej do wieku, stanu zdrowia oraz posiadanych umiejętności (tak K. Pietrzykowski, Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz do art. 60 kro, Legalis).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że w ocenie Sądu powódka nie znajduje się w niedostatku, albowiem jest w stanie własnym staraniem zaspokoić swoje usprawiedliwione potrzeby.

Wprawdzie aktualnie powódka zarabia jedynie ok. 280 zł brutto na umowę o prace, a nadto spółka, w której ma 90% udziałów osiąga jedynie niewielki zysk, tym niemniej w ocenie Sądu powódka nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych. Zauważyć bowiem należy, iż z tytułu pracy na 1/8 etatu H. M. otrzymuje najniższe możliwe wynagrodzenie (1/8 pensji minimalnej), mimo, że jest osobą wykształconą, z doświadczeniem zawodowym, a zajmowane przez nią stanowisko głównej księgowej wymaga znacznych kwalifikacji. Nadto zauważyć należy, iż mimo, że Kancelaria (...) sp. z. o. spłaca dość znaczne raty kredytu zaciągniętego na zakup lokalu położonego przy ul. (...) w O. (w wysokości ok. 4200 zł miesięcznie), to jednocześnie umożliwia Kancelarii (...) P sp. z o.o. korzystanie z przedmiotowego lokalu zupełnie za darmo – takie działanie należy uznać za nieracjonalne ekonomicznie i prowadzące do zmniejszenia dochodowości Kancelarii (...) sp. z o.o.

W ocenie Sądu, mając na uwadze wykształcenie oraz doświadczenie zawodowe powódki uznać należy, iż jako doświadczona księgowa, pełniąca także funkcje głównej księgowej, posiada ona możliwości zarobkowe co najmniej w wysokości ok. 3000 zł netto miesięcznie. Podnieść przy tym należy, iż powódka nie wykazała, aby aktualnie stan jej zdrowia uniemożliwiał jej aktywność zawodową w wymiarze zbliżonym do pełnego etatu – wprawdzie H. M. cierpiała na poważną chorobę onkologiczną, jednakże przeprowadzona operacja wycięcia nowotworu się udała, zaś okres, na który powódka otrzymała zwolnienie lekarskie, już się zakończył.

Nadto w myśl art. 60 § 1 kro małżonek może jednak domagać się od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania „w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego”. Powyższe sformułowanie oznacza, iż - podobnie jak w przypadku świadczeń dochodzonych na podstawie art. 60 § 2 kro – górną granicę świadczeń alimentacyjnych należnych na podstawie w/w przepisu stanowią możliwości zarobkowe i majątkowe osoby zobowiązanej (tak też K. Pietrzykowski, Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy, Komentarz do art. 60, Legalis). Tymczasem, jak już wskazano powyżej, możliwości zarobkowe P. S. (1) wynoszą obecnie ok. 4000 zł netto miesięcznie, co – mając na uwadze, że jednocześnie jest on zobowiązany do łożenia 3000 zł miesięcznie tytułem alimentów na rzecz swoich małoletnich dzieci – prowadzi do konstatacji, iż zasądzenie od niego jakichkolwiek alimentów prowadziłoby do niemożności zaspokojenia przez pozwanego jego usprawiedliwionych, podstawowych potrzeb, a więc do popadnięcia przez niego w niedostatek.

W tej sytuacji brak jest również podstaw do zasądzenia od pozwanego na rzecz powódki alimentów na podstawie art. 60 § 1 kro.

Z uwagi na powyższe Sąd powództwo H. M. o zasądzenia na jej rzecz alimentów oddalił.

Ponadto, mając na uwadze charakter dochodzonego przez powódkę roszczenia, Sąd – na podstawie art. 102 kpc – nie obciążył powódki kosztami procesu, zaś na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 102 kpc nieuiszczone koszty sądowe przejął na rachunek Skarbu Państwa.