Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Otwocku

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 czerwca 2015 r.

Sąd Rejonowy w Otwocku – III Wydział Rodzinny i Nieletnich

w składzie:

Przewodniczący: SSR Anna Góral-Kapuścińska

Protokolant: pracownik biurowy Ewa Wilczyńska

po rozpoznaniu w dniu15 czerwca 2015 roku w O.

na rozprawie przy drzwiach zamkniętych

sprawy z powództwa małoletniego A. M. (1) reprezentowanego prze przedstawicielkę ustawową A. M. (2)

przeciwko M. M.

o alimenty

1.zasądza od pozwanego M. M. na rzecz powoda A. M. (1), urodzonego w dniu (...) w O., alimenty w kwocie po 600, 00 ( sześćset) złotych miesięcznie, płatnej do rąk przedstawicielki ustawowej małoletniego A. M. (2), z góry do 11 dnia każdego miesiąca, poczynając od dnia 25 czerwca 2015 roku, wraz z odsetkami w wysokości ustawowej od dnia wymagalności do dnia zapłaty każdej w przypadku uchybienia płatności którejkolwiek z rat;

2. w pozostałym zakresie powództwo oddala.;

3.nakazuje pobrać od pozwanego M. M. na rzecz Skarbu państwa-Sądu Rejonowego w Otwocku kwotę 480,00( czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem opłaty

sądowej od pozwu, od której zwolniony był powód.

4.wyrokowi w punkcie 1 nadaje rygor natychmiastowej wykonalności.

UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 23 kwietnia 2015 roku małoletni powód A. M. (1), reprezentowany przez matkę A. M. (2), wniósł o zasądzenie na swą rzecz od pozwanego M. M. alimentów w kwocie po 800,00 zł miesięcznie, płatnej do 11. dnia każdego miesiąca (pozew - k. 2). Na rozprawie w dniu 15 czerwca 2015 roku strona powodowa sprecyzowała żądanie pozwu w ten sposób, że wniosła o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda alimentów w kwocie po 800,00 zł miesięcznie, płatnej do rąk matki małoletniego powoda, z góry do 11. dnia każdego miesiąca, począwszy od daty wydania wyroku, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat (protokół rozprawy – k. 27).

W uzasadnieniu żądania pozwu strona powodowa wskazała, że małoletni powód A. M. (1) od lutego 2015 roku mieszka tylko z matką A. M. (2), gdyż pozwany M. M. wyprowadził się z domu. Dodała, że pozwany nie wykazuje zainteresowania małoletnim synem. Nadto, podkreśliła, że powód bardzo często choruje, w związku z czym pozostaje pod stałą opieką pediatryczną, alergologiczną i hematologiczną, a jego terapia obejmuje liczne hospitalizacje i wiąże się z pozostawaniem na specjalnej diecie i stosowaniem kosztownych środków kosmetycznych. Wskazując na powyższe, strona powodowa stwierdziła, że wydatki na zakup specjalnego mleka i kosmetyków dla małoletniego wynoszą około 300,00 zł miesięcznie. Ogólne koszty utrzymania małoletniego powoda, w tym wydatki na pieluchy, ubranie, wyżywienie i dojazdy do szpitali, oceniła natomiast na kwotę około 900,00 zł miesięcznie. Dodatkowo podniosła, że matka powoda A. M. (2) nie pracuje i jest zarejestrowana w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna, otrzymując z tego tytułu zasiłek, który przestanie być wypłacany w czerwcu 2015 roku. Nadmieniła też, że A. M. (3) korzysta ze wsparcia finansowego z opieki społecznej. Podała również, że powód wraz z matką mieszka u swych dziadków macierzystych, którzy, ze względu na własne zobowiązania finansowe z tytułu zawartych umów kredytu i ponoszonych opłat, nie są w stanie im pomagać finansowo (pozew – k. 2 – 3).

Pozwany M. M. wniósł o oddalenie powództwa w całości (protokół rozprawy – k. 27).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Małoletni powód A. M. (1) urodził się w dniu (...) ze związku małżeńskiego A. M. (2) i M. M. (odpis skrócony aktu urodzenia – k. 4). Rodzice powoda nie mieszkają razem, ale nie toczy się między nimi postępowanie o rozwiązanie małżeństwa przez rozwód (okoliczności bezsporne pomiędzy stronami, zeznania stron – k. 28 – 29). Małoletni powód A. M. (1) cierpi na atopowe zapalenie skóry i podwyższoną leukocytozę, w związku z czym pozostaje pod stałą opieką pediatryczną, alergologiczną i hematologiczną, odbywa częste wizyty lekarskie, a w marcu 2015 roku był trzykrotnie hospitalizowany (karty informacyjne – k. 7 – 10, zeznania A. M. (2) – k. 28 - 29). Łączna kwota wydatków ponoszonych na utrzymanie małoletniego powoda w okresie miesiąca wynosi średnio około 700,00 zł. Wydatki te obejmują: koszty zakupu specjalnych kaszek - 70,00 zł, koszty zakupu pozostałego wyżywienia - 200 zł, koszty zakupu środków kosmetycznych – 150,00 zł, koszty zakupu ubrań i pieluch - 100,00 zł, a nadto koszty zakupu leków oraz koszty dojazdów do szpitali i na wizyty lekarskie (okoliczności bezsporne pomiędzy stronami, zeznania A. M. (2) – k. 28 – 29). Dodatkowo, małoletni powód mieszka wraz z matką u swych dziadków macierzystych, którzy ponoszą opłaty eksploatacyjne i wydatki na ogrzewanie wspólnie zajmowanego domu. Matka powoda w miarę możliwości, gdy pozwolą jej na to środki otrzymane z pomocy społecznej, dokłada się do kosztów utrzymania domu kwotami 100,00 zł – 200,00 zł miesięcznie (okoliczności bezsporne pomiędzy stronami, zeznania A. M. (2) – k. 28 – 29). Powód nie posiada żadnych dochodów, ani majątku (okoliczności bezsporne pomiędzy stronami, zeznania A. M. (2) – k. 28 – 29).

Matka powoda A. M. (2) posiada wykształcenie średnie w zawodzie sprzedawcy. Obecnie, z uwagi na młody wiek i stan zdrowia małoletniego powoda, nie pracuje, sprawując nad synem osobistą opiekę. Nie ma możliwości oddania małoletniego pod opiekę swych rodziców, gdyż pracują (zeznania A. M. (2) – k. 28 – 29). Od 26 listopada 2014 roku A. M. (2) pozostaje zarejestrowana w Urzędzie Pracy jako osoba bezrobotna, przy czym do czerwca 2015 roku otrzymywała z tego tytułu zasiłek w wysokości około 500,00 zł miesięcznie (zaświadczenie – k. 5, zeznania A. M. (2) – k. 28 – 29). Nadto, korzysta ze wsparcia finansowego z Ośrodka Pomocy (...), który w okresie od 1 stycznia 2015 roku do 31 marca 2015 roku przyznał jej zasiłek okresowy i zasiłek celowy w łącznej wysokości 550,00 zł, zaś w maju 2015 roku przyznał jej zasiłek okresowy i zasiłek celowy w łącznej wysokości 700,00 zł. Świadczenia z pomocy społecznej wypłacane są nieregularnie, w różnych kwotach, na podstawie decyzji podejmowanych w kolejnych miesiącach w wyniku każdorazowego rozpatrzenia wniosków A. M. (2) (zaświadczenie – k. 6, zeznania A. M. (2) – k. 28 - 29). Dochód przedstawicielki ustawowej powoda za rok 2014 wyniósł 18 049,07 zł, a po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne i należnego podatku, 16 326,00 zł (deklaracja podatkowa – k. 16 – 19). Poza powodem A. M. (2) nie posiada innych dzieci na swym utrzymaniu (zeznania A. M. (2) – k. 28 - 29).

Pozwany M. M. posiada wykształcenie zawodowe w zawodzie pracownika pomocniczego obsługi hotelowej. Pozostaje zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy, na podstawie umowy o pracę zawartej na czas określony od 20 marca 2013 roku do 20 marca 2016 roku, w Firmie Handlowo Usługowej (...), na stanowisku pracownika służby sprzątająco – czyszczącej, uzyskując z tego tytułu średnie miesięczne wynagrodzenie w wysokości 1 870,81 zł brutto, a 1 390,22 zł netto (zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu – k. 21 – 22). Dochód pozwanego za rok 2014 wyniósł 20 214,95 zł, a po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne i należnego podatku, 16 182,00 zł (deklaracja podatkowa – k. 23 – 26). Pozwany mieszka u swej matki, ponosząc na swoje utrzymanie i wyżywienie wydatki w kwocie 300,00 zł miesięcznie. Dodatkowo uiszcza czynsz i opłaty eksploatacyjne w łącznej wysokości około 342,00 zł miesięcznie za mieszkanie swego ojca, a nadto ponosi opłaty za telewizję w kwocie około 15,00 zł miesięcznie. Mieszkanie ojca pozwanego jest obecnie remontowane, a po zakończeniu remontu, w połowie lipca 2015 roku pozwany zamierza tam zamieszkać (okoliczności bezsporne pomiędzy stronami, zeznania M. M. – k. 28 – 29). Poza powodem M. M. nie posiada innych dzieci na swym utrzymaniu (zeznania M. M. – k. 28 – 29)

Sąd zważył co następuje:

Zasadniczy trzon poczynionych przez Sąd w niniejszej sprawie ustaleń faktycznych stanowiły powołane wyżej dowody z dokumentów, w szczególności w postaci: odpisu skróconego aktu urodzenia, zaświadczeń z Urzędu Pracy i Ośrodka Pomocy (...), kart informacyjnych leczenia szpitalnego, deklaracji podatkowych, zaświadczeń o zatrudnieniu i wynagrodzeniu. Wymienione dokumenty prywatne, których autentyczność nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania, jak też wystawione przez uprawnione organy w przepisanej prawem formie dokumenty urzędowe, zgodnie z przysługującym im domniemaniem, Sąd uznał za rzetelny i w pełni wartościowy materiał dowodowy, służący rekonstrukcji stanu faktycznego niniejszej sprawy.

Analogicznie Sąd ocenił dowody ze źródeł osobowych w postaci zeznań A. M. (2) i M. M., przesłuchanych w toku postępowania w charakterze stron. Zeznania wymienionych osób pozostawały rzeczowe, spójne i logiczne, a nadto wzajemnie koherentne, potwierdzając i uzupełniając się w zakresie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktycznych. Mając na względzie powyższe, jak też zbieżność dowodów ze źródeł osobowych z pozostałym materiałem dowodowym w postaci dokumentów, Sąd nie znalazł podstaw, by odmówić im waloru wiarygodności.

Dysponując tak ukształtowanym materiałem dowodowym, Sąd doszedł do przekonania, że roszczenie powoda A. M. (1) zasługuje na częściowe uwzględnienie – w zakresie alimentów w wysokości po 600,00 zł miesięcznie.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowi przepis art. 133 § 1 kro, w myśl którego: rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania. Kryteria wyznaczające zakres świadczeń alimentacyjnych rodziców wobec dzieci określone zostały w art. 135 § 1 i § 2 kro, który stanowi: zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego, przy czym wykonanie tego obowiązku względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, może polegać w całości lub w części na osobistych staraniach o utrzymanie lub o wychowanie uprawnionego i w takim wypadku świadczenie alimentacyjne pozostałych zobowiązanych polega na pokrywaniu w całości lub w części kosztów utrzymania lub wychowania uprawnionego.

Na gruncie przytoczonych wyżej regulacji zakres obowiązku rodzica zobowiązanego do alimentów wobec dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie, wyznacza zasada równej stopy życiowej, zgodnie z którą zakres usprawiedliwionych potrzeb dziecka powinien być ustalony w taki sposób, aby w razie ich zaspokojenia stopa życiowa dziecka była taka sama jak stopa życiowa rodziców (por. wyr. SN z dnia 7 czerwca 1972 roku, III CZP 43/72; uzasadnienie uchwały SN z dnia 31 stycznia 1986 roku, III CZP 76/85; wyr. SN z dnia 5 maja 1998 roku, I CKN 284/98). W związku z powyższym przez usprawiedliwione potrzeby dziecka rozumie się nie tylko potrzeby elementarne, polegające na zapewnieniu minimum egzystencji, lecz chodzi także o stworzenie uprawnionemu normalnych warunków bytowania, odpowiadających jego wiekowi, stanowi zdrowia, miejscu pobytu, środowisku i innym okolicznościom konkretnej sprawy (por. wyr. SN z dnia 10 października 1969 roku, III CRN 350/69; K. Pietrzykowski [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz, red. K. Pietrzykowski 2015 wyd. 4, SIP Legalis). W doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że w zakres usprawiedliwionych potrzeb niesamodzielnego dziecka wchodzą wydatki związane bezpośrednio z jego utrzymaniem, takie jak wydatki na wyżywienie, naukę, odzież, czy też środki higieniczne, ale także koszt dostarczenia mu środków niezbędnych dla jego rozwoju fizycznego i duchowego, a ponadto koszt zapewnienia mu dachu nad głową, a więc wydatki związane z utrzymaniem miejsca zamieszkania, w którym ulokowane jest jego centrum interesów życiowych (por. post. SA w K. z dnia 19 listopada 2012 roku, I ACz 1711/12; post. SN z dnia 14 listopada 1996 roku, I CRN 93/96). W sytuacji zaś, gdy uprawniony do alimentów jest chory, do zakresu jego usprawiedliwionych potrzeb należą również koszty leczenia, w tym zakupu lekarstw i pielęgnacji w chorobie (por. wyr. SN z dnia 19 maja 1975 roku, III CRN 55/75; K. Pietrzykowski [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz, red. K. Pietrzykowski 2015 wyd. 4, SIP Legalis). Obowiązek alimentacyjny rodziców wobec dziecka stanowi bowiem uszczegółowienie wynikającego z art. 96 § 1 kro ogólnego obowiązku troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i należytego przygotowania go, odpowiednio do jego uzdolnień, do pracy dla dobra społeczeństwa (por. wyr. SN z dnia 30 czerwca 1999 roku, III CKN 199/99).

Biorąc powyższe pod uwagę, przy ustaleniu zakresu usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda A. M. (1), które stanowią jeden z wyznaczników wysokości przysługującego mu roszczenia o alimenty, należy uwzględnić wydatki na jego wyżywienie, ubranie, środki higieniczne i kosmetyczne, jak też koszty leczenia, w tym zakupu leków oraz dojazdów do szpitali i na wizyty lekarskie, i wreszcie wydatki związane z zapewnieniem mu mieszkania, w szczególności opłaty eksploatacyjne i inne koszty utrzymania domu, w którym przebywa. W ocenie Sądu podane przez przedstawicielkę ustawową powoda A. M. (2) wydatki ponoszone na jego wyżywienie, w tym zakup specjalnych kaszek w związku z alergią (ok. 270,00 zł miesięcznie), środki kosmetyczne w szczególności związane z atopowym zapaleniem skóry małoletniego (ok. 150,00 zł miesięcznie), ubranie i pieluchy (ok. 100,00 zł miesięcznie), są w pełni uzasadnione zważywszy na wiek i stan zdrowia powoda. Należy dodać, że wydatki te nie były również kwestionowane przez pozwanego. Jednakże do powyższych kosztów związanych z zaspokojeniem usprawiedliwionych potrzeb powoda doliczyć należy również - ponoszone nieregularnie i w różnej wysokości, zależnie od stanu zdrowia małoletniego i wskazań lekarskich - koszty zakupu leków oraz dojazdów do szpitali i na wizyty lekarskie. Nadto, przy ustaleniu zakresu usprawiedliwionych potrzeb powoda nie sposób pominąć kosztów związanych z zapewnieniem mu mieszkania, w szczególności przypadającej na powoda części opłat eksploatacyjnych i innych wydatków ponoszonych na utrzymanie domu dziadków, w którym małoletni przebywa wraz matką. W konsekwencji, należy ocenić, że wydatki związane z zaspokojeniem usprawiedliwionych potrzeb małoletniego A. M. (1) wynoszą średnio około 700,00 zł miesięcznie. Jakkolwiek bowiem przedstawicielka ustawowa powoda nie określiła jednoznacznie wysokości kosztów z tytułu leczenia i mieszkania syna, to wskazała, iż maksymalny miesięczny koszt jego utrzymania, nie licząc jednak wydatków związanych z zapewnieniem mu odpowiednich warunków mieszkaniowych, wynosi 700,00 zł, a jej zeznania w tym zakresie nie były kwestionowane przez pozwanego. W ocenie Sądu podana kwota znajduje również oparcie w zasadach wiedzy i doświadczenia życiowego, zważywszy na wiek, stan zdrowia i środowisko życia małoletniego powoda. Z wymienionych przyczyn, w ocenie Sądu średni koszt zaspokojenia wszystkich usprawiedliwionych potrzeb małoletniego w skali miesiąca wynosi 700,00 zł.

Omówione wyżej, usprawiedliwione potrzeby małoletniego A. M. (1), stosownie do treści art. 96 § 1 kro w zw. z art. 133 § 1 kro w zw. z art. 129 § 1 kro, powinny być zaspokajane przez oboje rodziców powoda – stosownie do ich możliwości zarobkowych i majątkowych. Jednakże, obowiązki rodziców względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, mają dwojaką naturę: z jednej strony polegają one na dostarczaniu, w naturze lub pieniądzu, środków niezbędnych do zapewnienia dziecku mieszkania, wyżywienia, odzieży, pomocy naukowych, wypoczynku, rozrywek kulturalnych i leków, a z drugiej strony przybierają postać starań o rozwój fizyczny i umysłowy dziecka, co wiąże się z nakładem osobistej pracy wychowawczej oraz świadczeniem takich usług, jak pielęgnowanie dziecka, nadzór nad nim, przygotowywanie posiłków, dbanie o czystość, zapewnienie opieki w chorobie (por. K. Pietrzykowski [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz, red. K. Pietrzykowski 2015 wyd. 4, SIP Legalis; T. Smyczyński [w:] System Prawa Prywatnego, Tom 12, red. T. Smyczyński, wyd. 2, 2011, SIP Legalis). Druga z wymienionych postaci realizacji przez rodzica obowiązku alimentacyjnego wobec dziecka znajduje odzwierciedlenie w treści powołanego wyżej art. 135 § 2 kro i jest nie mniej istotna niż finansowe wspieranie dziecka, przy czym - oprócz niewymiernej wartości moralnej i uczuciowej dla dziecka – posiada również określoną wartość materialną (por. wyr. SN z dnia 21 marca 1967 roku, II CR 497/66; K. Pietrzykowski [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz, red. K. Pietrzykowski 2015 wyd. 4, SIP Legalis). W realiach rozpoznawanej sprawy, wobec bardzo młodego wieku powoda i jego złego stanu zdrowia, jego matka A. M. (2) zmuszona jest sprawować nad nim bezpośrednią i osobistą opiekę, w związku z czym nie może podjąć żadnej pracy zarobkowej. Należy bowiem zauważyć, że powód jest nie tylko bardzo małym jeszcze dzieckiem, lecz nadto cierpi na liczne schorzenia, z powodu których pozostaje na specjalnej diecie, korzysta ze specjalnych środków kosmetycznych i pozostaje pod stałą opieką lekarzy specjalistów z zakresu pediatrii, alergologii i hematologii, będąc poddawanym zarówno leczeniu ambulatoryjnemu w ramach częstych wizyt lekarskich, jak i hospitalizacjom. Okoliczności te jednoznacznie wynikają z zawartych w aktach sprawy dokumentów medycznych w postaci kart informacyjnych leczenia szpitalnego, jak też znajdują oparcie w zeznaniach matki powoda A. M. (2), które w całości potwierdził i uznał za prawdziwe pozwany M. M.. W ocenie Sądu opisane wyżej warunki osobiste powoda bezsprzecznie stanowią o konieczności pozostawania małoletniego pod stałą opieką matki, która, nie mogąc liczyć na pomoc swych pracujących rodziców, ani posiadającego zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy pozwanego, aktualnie nie jest w stanie podjąć żadnej pracy zawodowej. Uwzględniając zatem powyższe, jak też fakt, iż A. M. (2) od czerwca 2015 roku nie otrzymuje już zasiłku dla bezrobotnych, należy stwierdzić, że nie posiada ona żadnych źródeł utrzymania, ani dochodów i - wyjąwszy otrzymywane nieregularnie i w różnych kwotach niewielkie świadczenia z pomocy społecznej - pozbawiona jest możliwości uzyskania takich dochodów. Przytoczone wyżej okoliczności bezspornie uzasadniają przekonanie, iż A. M. (2) swój obowiązek alimentacyjny wobec syna wykonuje w całości poprzez osobiste starania o jego utrzymanie i wychowanie, troszcząc się o jego prawidłowy rozwój fizyczny i umysłowy oraz przygotowanie go do samodzielnego życia w społeczeństwie. Przy takiej ocenie należy bowiem uwzględnić bardzo młody wiek i zły stan zdrowia A. M. (1), który nie jest jeszcze zdolny do samodzielnej egzystencji i wymaga stałej, całodobowej opieki oraz pomocy we wszelkich czynnościach życiowych, w tym przygotowania i podawania posiłków oraz napojów, wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych i kąpielowych, przebierania i zapewniania czystej odzieży, dostarczania odpowiednich rozrywek i zabaw oraz spacerów na świeżym powietrzu, pielęgnowania w chorobie, odbywania wizyt lekarskich i towarzyszenia w czasie hospitalizacji, wreszcie dbałości o czystość otoczenia, w którym przebywa. Nie sposób przy tym pominąć, że na obecnym etapie rozwoju małoletniego i przy uwzględnieniu jego stanu zdrowia nie jest możliwe powierzenie go opiece osób trzecich w ramach przedszkola lub żłobka. Zważywszy zaś na niewielkie, uwarunkowane wykształceniem i zawodem, możliwości zarobkowe matki powoda, o których świadczą również dochody uzyskiwane przez nią w roku 2014, jako niecelowe i ekonomicznie nieuzasadnione, ocenić należy również przekazanie sprawowania opieki nad małoletnim wynajętej opiekunce. Biorąc powyższe pod uwagę, należy przyjąć, iż osobiste starania A. M. (2) o wychowanie i utrzymanie małoletniego A. M. (1) w całości wyczerpują jej obowiązek alimentacyjny wobec syna. Ponadto, wobec braku wszelkich dochodów i źródeł utrzymania, z wyjątkiem doraźnych, niewielkich świadczeń z pomocy społecznej, jak też w związku z koniecznością zaspokojenia własnych potrzeb choćby na minimalnym poziomie, nie jest możliwe, by matka powoda w jakimkolwiek zakresie uczestniczyła finansowo w jego alimentacji.

W konsekwencji, stosownie do powołanego wyżej przepisu art. 135 § 2 kro, to na pozwanym, jako ojcu małoletniego, który nie sprawuje nad nim bezpośredniej opieki, spoczywa powinność pokrywania całości kosztów utrzymania i wychowania powoda. W przypadku bowiem, gdy dziecko jest małe i wymaga stałej pieczy i osobistych starań matki, która wskutek tego nie może wykonywać pracy zarobkowej lub może ją wykonywać w ograniczonym zakresie, to najczęściej cały ciężar dostarczania środków materialnych na utrzymanie dziecka powinien ponieść ojciec (K. Pietrzykowski [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy Komentarz, red. K. Pietrzykowski 2015 wyd. 4, SIP Legalis). Na gruncie powołanych wyżej przepisów art. 133 § 1 kro i art. 135 § 1 kro, w orzecznictwie przyjmuje się, że na rodzicach ciąży stanowczy obowiązek utrzymania dziecka, z którym muszą podzielić się nawet najmniejszymi dochodami, zaś uchylenie się od tego obowiązku możliwe jest tylko wówczas, gdy dziecko posiada własny majątek, a dochody z tego majątku wystarczają na całkowite pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania; nie jest natomiast możliwe zwolnienie się z tego obowiązku tylko na tej podstawie, że jego wykonywanie stanowiłoby dla rodziców nadmierny ciężar, jak też nie może zwolnić rodziców okoliczność, że dziecko jest faktycznie utrzymywane przez kogo innego (por. przykładowo: wyr. SN z dnia 5 maja 1998 roku, I CKN 284/98; wyr. SN z dnia 14 stycznia 2000 roku, I CKN 1177/99; post. SA w K. z dnia 19 listopada 2012 roku, I ACz 1711/12). W świetle powyższego, wobec ustalenia, iż matka małoletniego swój obowiązek alimentacyjny realizuje przez osobistą troskę o jego rozwój i opiekę nad nim oraz nie ma możliwości materialnego alimentowania syna, należy stwierdzić, że to pozwanego M. M. obciąża obowiązek dostarczania małoletniemu powodowi środków utrzymania i wychowania, które pozwolą na zaspokojenie wyszczególnionych wyżej, usprawiedliwionych potrzeb małoletniego. W związku z tym, że małoletni powód nie posiada żadnego majątku, ani dochodów, pozwany nie może zostać od tego obowiązku zwolniony. Nie zwalnia go również okoliczność, iż częściowo ciężar utrzymania małoletniego A. M. (1) przyjęli na siebie jego dziadkowie macierzyści, zapewniając mu odpowiednie warunki mieszkaniowe i ponosząc niemal w całości koszty utrzymania oraz eksploatacji domu, w którym powód mieszka wraz z matką, a także zabezpieczając transport do lekarzy i szpitali w okresie choroby małoletniego.

Zakres świadczeń alimentacyjnych pozwanego względem powoda zależy jednak, niezależnie od ustalonego wyżej zakresu usprawiedliwionych potrzeb małoletniego, także od możliwości zarobkowych i majątkowych M. M., co Sąd wziął pod uwagę przy rozstrzyganiu niniejszej sprawy. Na gruncie przepisu art. 135 § 1 kro pojęcie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz pojęcie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego, pozostają we wzajemnej zależności i obie te przesłanki warunkujące zakres obowiązku alimentacyjnego wzajemnie na siebie rzutują, zaś odmienny pogląd pozostawałby w sprzeczności z zasadą równej stopy życiowej dzieci i rodziców (por. wyr. SN z dnia 25 marca 1985 roku, III CRN 341/84). Współzależność między tymi dwoma czynnikami wyraża się w tym, że usprawiedliwione potrzeby uprawnionego powinny być zaspokojone w takim zakresie, w jakim pozwalają na to możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego, które wyznaczają górny pułap świadczeń alimentacyjnych, nawet gdyby nie zaspokajały w pełni usprawiedliwionych potrzeb wierzyciela (por. wyr. SN z dnia 10 października 1969 roku, III CRN 350/69; M. Andrzejewski: Komentarz do art. 135 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego 2013, SIP LEX Omega i powołane tam orz. SN z dnia 20 sierpnia 1972 roku, III CRN 470/71). Jednakże, w odniesieniu do obowiązku alimentacyjnego rodziców wobec ich niesamodzielnego dziecka, omawianą przesłankę możliwości majątkowo-zarobkowych ocenia się surowiej niż w przypadku obowiązku dalszych krewnych, albowiem szczególnie bliski stosunek rodzinny oraz naturalna zależność małoletniego dziecka od jego rodziców sprawia, że wymaga się od nich większego wysiłku dla zaspokojenia potrzeb dziecka, aniżeli w stosunkach między innymi osobami, co oznacza, iż rodzice powinni podzielić się z dzieckiem nawet skromnymi możliwościami i dochodami (por. T. Smyczyński [w:] System Prawa Prywatnego, Tom 12, red. T. Smyczyński, wyd. 2, 2011, SIP Legalis). Niezależnie od powyższego należy podnieść, że wykładnikiem możliwości zarobkowych zobowiązanego do dostarczania alimentów jest w szczególności uzyskiwane przezeń wynagrodzenie za pracę świadczoną w ramach stosunku pracy, bądź stosunków o charakterze cywilnoprawnym, w tym wszelkiego rodzaju premie, dodatki, nagrody, świadczenia z funduszu socjalnego oraz kwoty za prace dodatkowe, a także świadczenia z funduszu ubezpieczeń społecznych i z pomocy społecznej (por. M. Andrzejewski: Komentarz do art. 135 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego 2013, SIP LEX Omega). Możliwości majątkowe to z kolei aktywa zobowiązanego, w tym posiadane oszczędności, nieruchomości, papiery wartościowe. Jednocześnie na podkreślenie zasługuje, że podstawą wyznaczenia obowiązku alimentacyjnego nie są wyłącznie kwoty rzeczywiście uzyskiwane z tytułu wymienionych wyżej świadczeń i posiadanego majątku, lecz także kwoty, które zobowiązany by zarabiał, gdyby w pełni wykorzystywał swoje możliwości, a zatem wszelkie dostępne dlań sposoby - zważywszy na jego wiek, stan zdrowia, wykształcenie i przygotowanie zawodowe - na osiągnięcie możliwie wysokiego pułapu zarobków i posiadanego majątku (por. orz. SN z dnia 9 stycznia 1959 roku, III CR 212/58).

Odnosząc powyższe do sytuacji pozwanego M. M., należy stwierdzić, iż w ocenie Sądu pozwany posiada możliwości zarobkowe i majątkowe pozwalające mu na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda A. M. (1) na poziomie kwoty 600,00 zł miesięcznie. Pozwany posiada stałe zatrudnienie i zgodnie z przedłożonym zaświadczeniem zarabia 1 390 zł netto miesięcznie. Uwzględniając wykształcenie pozwanego i posiadany przez niego zawód, należy przyjąć, że uzyskiwane przezeń wynagrodzenie za pracę odzwierciedla jego możliwości zarobkowe. Zestawienie dochodów pozwanego z podanymi przez niego miesięcznymi wydatkami na własne utrzymanie, tj. 300,00 zł – mieszkanie i wyżywienie, około 15,00 zł - opłata za telewizję, około 342,00 zł – czynsz i opłaty eksploatacyjne za mieszkanie ojca, w którym pozwany dopiero zamierza zamieszkać, prowadzi do wniosku, że po wydatkowaniu powyższych kwot pozwanemu co miesiąc pozostaje kwota w wysokości 733,00 zł. Na podkreślenie zasługuje, że pozwany nie wskazał w swych zeznaniach żadnych innych wydatków na zaspokojenie własnych potrzeb, ani też nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie, iż jakiekolwiek inne koszty swego utrzymania ponosi. Niemniej jednak, nawet w sytuacji, gdy pozwany zmuszony jest wydatkować wyższe - niż wyszczególnione w zeznaniach - kwoty na swe utrzymanie, to z pozostałej mu co miesiąc kwoty 733,00 zł niewątpliwie ma możliwość finansowego alimentowania własnego dziecka na poziomie 600,00 zł miesięcznie. Przy ustaleniu zakresu obowiązku alimentacyjnego pozwanego wobec małoletniego A. M. (1) nie można bowiem pomijać powołanej wyżej zasady równej stopy życiowej, która w sposób nadrzędny reguluje wzajemne prawa i obowiązki pomiędzy członkami jednej grupy rodzinnej, w tym rodzicami i dziećmi, statuując wymóg, zgodnie z którym małżonkowie oraz ich wspólne dzieci, mają prawo do zaspokajania swych potrzeb w jednakowym stopniu, na takim samym poziomie, z uwzględnieniem równego statusu ekonomicznego, a żaden z członków grupy nie może znajdować się w gorszej sytuacji materialnej niż pozostali. W konsekwencji, nie ma żadnego uzasadnienia, dla którego pozwany miałby własne potrzeby zaspokajać na znacznie wyższym poziomie aniżeli jego małoletni syn. Zakres usprawiedliwionych potrzeb małoletniego powoda, wynikający z zeznań A. M. (2) oraz dodatkowych dokumentów, nie był w żaden sposób kwestionowany przez pozwanego M. M., który w pełni uznał i potwierdził podane przez matkę powoda wydatki na jego utrzymanie. Jednocześnie, jak wynika z przedstawionych wyżej rozważań, na obecnym etapie życia i rozwoju małoletniego A. M. (1), przy dodatkowym uwzględnieniu jego stanu zdrowia, nie jest możliwe, by A. M. (2), która nie pracuje i nie posiada żadnych dochodów, a własne usprawiedliwione potrzeby zaspokajać może jedynie w minimalnym zakresie z niewielkich zasiłków otrzymywanych z pomocy społecznej, w jakimkolwiek stopniu uczestniczyła finansowo w alimentacji syna. Potrzeby małoletniego powinny zatem zostać zaspokojone materialnie przez pozwanego M. M. w zakresie, w jakim pozwalają mu na to jego możliwości zarobkowe. Zasądzone od pozwanego na mocy niniejszego orzeczenia alimenty w kwocie 600,00 zł stanowią zaś mniej niż połowę dochodów pozwanego. W świetle obowiązujących przepisów i ukształtowanego na ich gruncie orzecznictwa nieuzasadnione jest, by pozwany na pierwszym miejscu, przed potrzebami syna, stawiał własne wydatki, skoro zobowiązany jest podzielić się z małoletnim nawet najmniejszymi i najbardziej skromnymi dochodami. Sytuacja pozwanego, który pracuje zarobkowo i uzyskuje wynagrodzenie przewyższające minimalną płacę krajową, jest niewątpliwie istotnie lepsza aniżeli sytuacja pozostałych członków jego rodziny, tj. żony i małoletniego dziecka. Z wymienionych przyczyn, uwzględniając podane przez pozwanego dochody i wydatki na własne utrzymanie oraz różnicę między tymi wartościami, pozwany bezspornie jest w stanie łożyć na utrzymanie powoda A. M. (1) kwotę 600,00 zł miesięcznie. Należy zauważyć, że pozwany nie posiada innych niż powód dzieci na swym utrzymaniu, a nadto nie przyczynia się do zaspokajania potrzeb rodziny, którą założył wspólnie z matką powoda, choć w myśl art. 27 kro jest do tego zobowiązany. W związku z powyższym uzyskiwane dochody pozwany może przeznaczać wyłącznie na własne uzasadnione potrzeby i usprawiedliwione potrzeby powoda. Powinien zatem tak gospodarować otrzymywanym wynagrodzeniem i w taki sposób zarządzać swymi wydatkami, by starczyło mu środków na zaspokojenie przynajmniej znacznej części, jeśli nie całości, usprawiedliwionych potrzeb swego dziecka. Należy bowiem nadmienić, że zasądzona kwota 600,00 zł nie jest wystarczająca na zaspokojenie wszystkich uzasadnionych potrzeb A. M. (1), których wartość – jak zostało wyżej wyliczone – wynosi około 700,00 zł miesięcznie. Powyższe wymaganie wobec pozwanego M. M. uzasadnione jest tym bardziej, że na obecnym etapie życia małoletniego, gdy jego matka A. M. (2), sprawując nad nim osobistą opiekę, nie może podjąć żadnej pracy, nie ma innej osoby spokrewnionej z powodem w tym samym stopniu co pozwany, która mogłaby zaspokajać materialne potrzeby A. M. (1). Sytuacja ta może zaś ulec zmianie w razie dorastania małoletniego i rozpoczęcia przez niego nauki w przedszkolu, gdy A. M. (2) będzie mogła podjąć pracę zarobkową i uzasadnione w stosunku do niej będzie oczekiwanie finansowego partycypowania w kosztach utrzymania i wychowania powoda.

Całokształt omówionych wyżej względów stanowi o zasadności żądania pozwu w części, tj. w zakresie kwoty 600,00 zł. Jednocześnie za zbyt wygórowane należy uznać żądanie przez powoda zasądzenia od pozwanego alimentów w kwocie po 800,00 zł miesięcznie. W ocenie Sądu kwota ta nie znajduje bowiem uzasadnienia ani w usprawiedliwionych, szczegółowo omówionych powyżej, potrzebach małoletniego, które nie przenoszą 700,00 zł miesięcznie, ani w możliwościach zarobkowych i majątkowych pozwanego. Należy przy tym podnieść, że pozwany, zgodnie ze swym oświadczeniem, które nie było kwestionowane przez stronę powodową, z wynagrodzenia w wysokości 1 390,00 zł netto ponosi wydatki w kwocie 657,00 zł miesięcznie. Jakkolwiek zawartą w tych wydatkach kwotę o wartości 342,00 zł pozwany wydatkuje na czynsz i opłaty eksploatacyjne za lokal swego ojca, w którym nie mieszka, to wobec uznanego za wiarygodne twierdzenia pozwanego, iż w lipcu 2015 roku, po zakończeniu remontu, zamierza zamieszkać w tym mieszkaniu, wydatki te należy ocenić jako usprawiedliwione.

Mając na uwadze powyższe, Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

Jednocześnie, zgodnie z wymaganiem z art. 333 § 1 pkt 1 kpc, Sąd z urzędu nadał wyrokowi w części zasądzającej alimenty, rygor natychmiastowej wykonalności.

O nieuiszczonych kosztach sądowych w postaci opłaty sądowej od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony, Sąd orzekł na zasadzie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, obciążając tymi kosztami pozwanego. Jednocześnie, wobec braku oświadczeń stron co do poniesienia kosztów procesu, Sąd z urzędu nie orzekał o zwrocie, ani o wzajemnym zniesieniu tychże kosztów pomiędzy stronami (por. post. SN z dnia 14 grudnia 1972 roku, I PZ 65/72; wyr. SO w Łodzi z dnia 14 maja 2015 roku, VII Uz 7/15).

SSR Anna Góral - Kapuścińska